Steeds meer huiseigenaren in Spanje staan machteloos tegenover krakers, die door juridische vertragingen en maatschappelijke gevoeligheden vaak jarenlang in een woning kunnen blijven. Vooral in regio’s met een hoge woningdruk groeit het probleem snel. Op TikTok wordt hier inmiddels slim op ingespeeld. Het platform fungeert steeds vaker als etalage voor een zwarte markt waarin woningen – veelal eigendom van banken – worden aangeboden om te kraken. De panden worden illegaal betreden, sloten vervangen en nutsvoorzieningen afgetapt.
Wat begon als een obscure praktijk, heeft zich ontwikkeld tot een ogenschijnlijk georganiseerde markt met honderden accounts en tienduizenden volgers.
TikTok als marktplaats voor kraakwoningen
Uit onderzoek van het Spaanse factcheckplatform Maldita.es blijkt dat minstens 104 TikTok-accounts actief zijn die woningen aanbieden om te kraken. Het gaat voornamelijk om panden van banken of overheidsinstanties. In de video’s worden vaak leegstaande appartementen van binnen getoond, vergezeld van teksten als:
“Bankwoning met geregistreerde bewoner, elektriciteit en water beschikbaar. Alleen serieuze gegadigden.”
De accounts richten zich op mensen die een woning willen binnendringen en daar langdurig willen verblijven, vaak met een beroep op economische nood. De aangeboden woningen zouden zich bevinden in steden als Madrid, Barcelona, Toledo en Valencia. Opvallend is dat identieke videobeelden regelmatig door meerdere accounts worden gebruikt, maar telkens met een andere locatie-aanduiding.
‘Con datos’ en ‘sin datos’
Binnen deze praktijk wordt een eigen jargon gehanteerd. Een woning die wordt aangeboden als con datos (‘met gegevens’) betekent dat de aanbieder of koper zich al officieel bij de politie heeft gemeld als bewoner, wat de juridische positie van de kraker versterkt. Bij een woning sin datos (‘zonder gegevens’) moet de nieuwe bewoner dit nog zelf regelen.
Dit onderscheid heeft directe invloed op de prijs. Woningen con datos kosten doorgaans tussen de 2.200 en 5.500 euro, terwijl panden sin datos soms al vanaf 1.500 euro worden aangeboden.
Werkwijze en risico’s
Contact verloopt meestal via privéberichten op TikTok, waarna de communicatie wordt voortgezet via WhatsApp of Telegram. Geïnteresseerden ontvangen videobeelden van de woning en worden gevraagd een aanbetaling te doen van 50 tot 250 euro via Bizum of een bankoverschrijving. Pas na betaling volgt een bezoek aan de woning, waar het resterende bedrag contant moet worden voldaan.
Sommige aanbieders beloven zelfs een vervangende woning als de kraak mislukt. Vaak zijn de sloten al vervangen en zijn elektriciteit en water illegaal aangesloten. In enkele gevallen wordt ook een vals huurcontract verstrekt om een legale situatie te suggereren.
Opvallend is dat betalingen via Bizum regelmatig plaatsvinden naar een ander telefoonnummer dan waarmee contact is onderhouden. Niet zelden blijkt dit nummer later onbereikbaar of wordt de betaler direct na ontvangst van het geld geblokkeerd. Daarnaast vragen verkopers soms achteraf om extra betalingen onder valse voorwendselen, zoals ‘brandstofkosten om de sleutels te brengen’.
Oplichting bij woningaanbiedingen: wees alert
Niet alle accounts die woningen aanbieden, zijn betrouwbaar. Sommige zijn volledig opgezet om mensen op te lichten: na ontvangst van geld verdwijnen ze en blokkeren ze het slachtoffer. Maldita.es bevestigt dat meerdere video’s exact hetzelfde pand tonen, telkens met een andere locatie.
De cijfers zijn alarmerend: de 104 gedetecteerde accounts hadden gezamenlijk meer dan 154.000 volgers en ruim 350.000 likes. Diverse slachtoffers vertellen dat zij honderden euro’s betaalden, maar vervolgens niets meer hoorden. In één geval stond vijf minuten na vertrek van een slachtoffer al een ander gezin in het zogenaamd ‘verkochte’ appartement.
Een schrijnend voorbeeld is dat van een jonge moeder in Toledo die 3.000 euro betaalde, maar bij terugkomst ontdekte dat de deur was dichtgetimmerd en ze alles kwijt was. Anderen melden dat beloofde voorzieningen zoals water, elektriciteit of zelfs een lift simpelweg niet aanwezig waren.
‘Sociale tolerantie’ als voedingsbodem
Consumentenexpert Alfonso Rodríguez wijst op een maatschappelijke oorzaak. “Het idee leeft dat het minder erg is om leegstaande panden van banken of grote vastgoedeigenaren te kraken dan die van particulieren.” Hij benadrukt echter dat het om een strafbare handeling gaat en dat banken zelden sociale huurcontracten aanbieden, al zijn er uitzonderingen.
Misbruik van kwetsbaarheid
Opvallend is dat oplichters zich richten op mensen in kwetsbare situaties. Reacties op TikTok-video’s laten zien dat slachtoffers vaak in nood verkeren: “Ik ben een moeder met kinderen”, “Ik heb dringend een woning nodig” of “Ik heb geen plek om te slapen met mijn zoontje van vijf jaar”. Deze kwetsbaarheid wordt doelbewust uitgebuit.
Een slachtoffer vertelde dat zij op zoek was naar een woning voor zichzelf en haar twee jonge kinderen. Ze betaalde 150 euro voor een zogenaamd kwaliteitsappartement in Getafe, waarna ze direct werd geblokkeerd. “Ze profiteren van mensen die in ellende zitten en nemen hun laatste geld af,” aldus de vrouw.
Beelden als ‘bewijs’ en juridische sluiproutes
Sommige organisaties adviseren mensen die via hen een illegale woning betrekken om bij een politiecontrole hun identiteitsbewijs door de brievenbus te geven. Zodra iemand officieel bekendstaat als bewoner, ook al is dit illegaal, wordt vaak een formeel proces gestart, waardoor uitzetting via de rechter moet verlopen. Dit versterkt de juridische positie van de kraker.
Woningmarkt en krakers
In 2024 registreerde het Spaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken 16.426 gevallen van illegale huisbezetting, een stijging van 7,4% ten opzichte van 2023. Dit is het derde hoogste aantal van de afgelopen jaren. Op vastgoedplatformen zoals Idealista staan zelfs 23.000 woningen te koop met krakers, ongeveer 3% van het totale aanbod.
Tips om oplichting te voorkomen
Ook bij schijnbaar legitieme huuradvertenties op TikTok is voorzichtigheid geboden. Vaak doen oplichters zich voor als bekende makelaars, gebruiken ze buitenlandse beelden of vragen ze persoonlijke gegevens en geld voordat je de woning hebt gezien. Let op de volgende signalen:
Wees sceptisch bij extreem goedkope woningen; “te mooi om waar te zijn” is vaak een waarschuwing.
Betaal nooit vooraf via Bizum of een onbekende rekening. Echte verhuurders vragen pas om betaling na bezichtiging en contract.
Vraag altijd om officiële documenten en eigendomsbewijzen.
Laat je niet onder druk zetten door uitspraken als “veel belangstelling” of “beslis vandaag nog”.
Doe online achtergrondonderzoek naar de aanbieder.
Controleer de identiteit van het verhuurbedrijf; nepaccounts bootsen vaak echte websites na.
Communiceer bij voorkeur via officiële kanalen, niet alleen WhatsApp.
Wees alert bij buitenlandse telefoonnummers bij lokale verhuurders.
Verifieer of het pand daadwerkelijk bestaat via Google Maps of het kadaster (Registro de la Propiedad).
Deel nooit identiteitsbewijzen of loonstroken zonder zekerheid over de ontvanger; dit kan leiden tot identiteitsfraude.
In Spanje zijn er organisaties die gratis of laagdrempelig advies geven over huur, eigendom en oplichting.
Reacties van autoriteiten blijven beperkt
Ondanks het toenemende aantal meldingen is er volgens Maldita.es nog geen officiële reactie van de Spaanse politie. Eerdere rapporten in El Mundo, EFE, Telemadrid en El País bevestigen echter dat er wel degelijk aangiftes zijn gedaan, soms zelfs met betrokkenheid van beschermde sociale woningen.
Geef een reactie